แนะนำหนังสือ "กำเนิดไฟใต้"
ชื่อเรื่อง กำเนิดไฟใต้
โดย สุริชัย หวันแก้ว บรรณาธิการ
กำเนิดไฟใต้ เป็นงานที่นำเสนอเรื่องราวที่เกิดขึ้นในจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย โดยใช้วิธีการสำรวจและสังเคราะห์ เพื่อประมวลสาเหตุของไฟใต้ใน 3 คำถามคือ เหตุใดไฟใต้จึงถูกจุดและไร้วี่แววที่จะมอดดำ โดยมุ่งเน้นการสร้างพื้นฐานความเข้าใจของปัญหานี้อย่างลึกถึงราก ไกลถึงอดีต ครอบคลุมมิติสำคัญของชีวิตผู้คน โดยเชื่อมให้เป็นภาพใหญ่ไว้ในที่เดียวกัน และโดยไม่ยากเกินไปที่ใครก็ตามจะสามารถเข้าถึงความซับซ้อนละเอียดอ่อนของปัญหาที่ทับถมมายาวนานได้ในเบื้องต้น
หนังสือเล่มนี้ได้นำเสนอถึง จุดกำเนิดของไฟใต้ ที่ยังไม่ยุติในวันนี้ อาจกล่าวได้ว่า มีที่มาหรือสาเหตุเกี่ยวข้องอยู่ที่ส่วนใหญ่ๆ อย่างน้อย 2 ส่วน คือ
ส่วนที่ 1 ฝ่ายปกครอง
ส่วนที่ 2 ขบวนการแยกดินแดน
โดยส่วนของฝ่ายปกครองนั้น ข้อใหญ่ใจความอยู่ที่ “จุดอ่อน” ของการปกครองและเจ้าหน้าที่ในบางยุคสมัย บางสถานการณ์ บางนโยบาย บางแผนปฏิบัติ บางบุคคล/คณะ และบางส่วนของพื้นที่ ที่ส่งผลต่อประชาชนมุสลิมในพื้นที่ ดังจะได้กล่าวต่อไปว่า จุดอ่อนสำคัญของฝ่ายปกครองที่เป็นเหตุของไฟใต้มีประการใดบ้าง
โดยที่จุดอ่อนที่สำคัญของฝ่ายปกครองนั้นคือ การหายของสิ่งที่ต้องมีหรือควรมี สำหรับการปกครองประชาชนมุสลิมในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ให้ดำรงชีวิตได้อย่างสมานฉันท์ สันติสุขอย่างยั่งยืน ทั้งในส่วนของความคิดพื้นฐาน นโยบาย แผน มาตรการและในส่วนของเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติงานหรือมีความเกี่ยวข้องอยู่ในระดับต่างๆ เช่น ขาดความรู้ความเข้าใจ ขาดความใส่ใจ ขาดคุณธรรม ความจริงใจ ขาดหรือไม่สามารถสร้างความเชื่อมั่นไว้วางใจ
ในส่วนของการขาดความรู้ ความเข้าใจสำหรับการปกครองประชาชนมุสลิมในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ตัวอย่างเช่น อัตลักษณ์วัฒนธรรม ของประชาชน โดยเฉพาะเรื่องชาติพันธ์มลายู การนับถือศาสนาอิสลามที่มีความสำพันธ์กับวิธีคิด โลกทัศน์ ค่านิยม วิถีชีวิตอย่างแนบแน่น นอกจากนั้นในการปกครองยังคงขาดความรู้ ความเข้าใจในส่วนของภาษามลายูที่เป็นภาษาหลักของประชาชนในพื้นที่
นอกจากนั้นในส่วนของ การปกครองที่ขาด ความรู้ความเข้าใจ งานชิ้นนี้ยังคงได้นำเสนอถึง “ตัวตนคนมลายูมุสลิมที่ชายแดนใต้” โดยงานชิ้นนี้ได้นำเสนอว่า โครงสร้างชุมชนมลายูมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นองค์ความรู้หนึ่งที่ขาดหายไปในสังคมไทยยุคประชาธิปไตย ซึ่งนโยบายของรัฐบาลที่ผ่านมาได้มุ่งเน้นเรื่องวัตถุนิยมตามรูปแบบนายทุนยุคใหม่ จนในที่สุดละเลยความเข้าใจเรื่องความเป็นตัวตนของคนในสังคม เมื่อมีปัญหาใดๆ เกิดขึ้นมักจะเอนเอียงเชื่อข้อมูลที่มีพื้นฐานจากการเมืองเป็นหลัก
ต่อมาในส่วนที่ 2 ของหนังสือเล่มนี้ คือ ส่วนของขบวนการแยกดินแดน ข้อใหญ่ใจความอยู่ที่การมุ่งได้อำนาจในการปกครองตนเองเหนือพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ผ่านกระบวนการ วิธีการต่างๆ โดยเฉพาะปฏิบัติการความรุนแรงในพื้นที่ อันเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของการยืนยันถึงการดำรงอยู่ของปัญหาไฟใต้
ภายหลังจากการสิ้นสุดลงของอำนาจผู้ปกครองที่เป็นมุสลิม อาจกล่าวได้ว่า มีประชากรมุสลิมบางส่วนที่ต้องการนำอำนาจในการปกครองตนเองเหนือพื้นที่กลับมา โดยอาจแบ่งเป็น 2 กลุ่มหลัก ตามกลุ่มขั้วอำนาจเก่าหรือสายสกุลผู้ปกครองดั้งเดิมในอดีต โดยมีการขยายผลต่อไป อาจเป็นรูปแบบของขบวนการแบ่งแยกดินแดนขบวนการปกลดแอก รูปแบบการปกครองตนเองในชื่อกลุ่มต่างๆ โดยอาจเชื่อมโยงการสนับสนุนได้จากแหล่งในและนอกประเทศ ซึ่งในงานชิ้นนี้ได้แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ
กลุ่มที่ 1 กลุ่มเชื้อสายผู้นำหรือผู้ปกครองเก่าที่เป็นมุสลิม
กลุ่มที่ 2 กลุ่มมุสลิมอื่นๆ ที่ไม่ได้สืบเชื้อสายมาจากผู้ปกครองเก่า เพื่อมุ่งเปิดหรือขยายพื้นที่ในกาปกครอง หรือเพื่อถ่วงดุลการปกครองของรัฐส่วนกลางที่ไม่สอดคล้อง ขัดกับวิถีอิสลามหรือไม่เป็นธรรมต่อประชาชนมุสลิม
นอกจากนั้นยังมีกลุ่มอื่นๆ แต่ไม่ได้เคลื่อนไหวหลักในสถานการณ์ความรุนแรงในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้คือ กลุ่มฉวยโอกาสจากสถานการณ์เพื่อหวังผลประโยชน์ทางการเมืองแก่กลุ่มหรือพรรคของตน หรือผลประโยชน์อื่นๆ แต่ไม่ได้มุ่งแบ่งแยกดินแดนหรือปกครองตนเอง
ทั้งหมดนี้เป็นเพียงบางส่วนจากสาระสำคัญของหนังสือที่มีชื่อว่า “กำเนิดไฟใต้” ซึ่งยังคงมีประเด็นอื่น ๆที่เกี่ยวเนื่องกับสามจังหวัดชายแดนภาคใต้อีกมากมาย ทาง กองบรรณาธิการปาตานี ฟอรั่ม จึงอยากนำเสนอให้คุณ ไปต่อกับเรื่องราวของสามจังหวัดด้วยหนังสือเล่มนี้
